Orta məktəb səviyyəsində tədris olunmasa da, abituriyentlərin, tələbələrin, hətta akademik həyatdan uzaq insanların da ehtiyacı olan bir neçə fənn varsa, onlardan biri də məntiqdir. Müasir dövrdə şirkətlərin işə qəbul prosesində ən çox önəm verdiyi bacarıq məntiqi düşünmə qabiliyyətidir. Magistraturaya qəbul imtahanında prioritet hesab edilən fənn məhz məntiqdir. Riyaziyyat və fizika kimi dəqiq elmlərin bünövrəsini də məntiqi nizam təşkil edir. Bütün bu sadaladığımız faktorlar məntiqin nə qədər önəmli bir sahə olduğunun əyani sübutudur.
Məntiqin tədris prosesindən kənar qalmasının fəsadları
Günümüzün acı reallığı ondan ibarətdir ki, hər il universitetlərə minlərlə abituriyentin daxil olmasına baxmayaraq onların böyük əksəriyyəti məntiqi analiz və fikir yürütmək məsələlərində başqa ölkələrdə yaşayan yaşıdlarından geri qalırlar. 680 balla ən nüfuzlu universitetlərin birində ən prestijli ixtisasda təhsil alan tələbə bütün imtahanları müvəffəqiyyətlə başa vursa da, situasiyanı düzgün qiymətləndirməkdə və təhlil etməkdə çətinlik çəkir. Gələcəyin mühəndisi olacaq tələbələr öyrənməli olduqlarını əzbərləməyə çalışır və məntiqi mühakimə yürütmək şərt olduqda buna onun gücü çatmır. Hər il Azərbaycan universitetləri orta məktəbi yüksək nəticə ilə bitirən yüzlərlə tələbə qəbul edir, ancaq ixtisası məntiqlə bilavasitə və ya dolayı yolla əlaqəli olan bu tələbələr ya universiteti yarıda saxlamalı olur, ya da yığılan kəsrlər səbəbi ilə universitet həyatında “uzanmalar”a getməyə məcbur olur. Təəssüflər olsun ki, bütün bunların səbəbi orta məktəb proqramında məntiq fənninin tədris olunmamasıdır.
Məntiqi təfəkkürü necə inkişaf etdirməli?
Məntiqi təfəkkür və analiz qabiliyyəti insana hələ uşaq yaşlarından aşılanmalıdır. İnkişaf etmiş ölkələrə diqqət etsək, demək olar ki, bütün ölkələrin tədris proqramında məntiq fənninin özünəməxsus yeri var. Yaponiyada ibtidai sinifdən başlayaraq məntiq fənni intensiv şəkildə tədris olunur. Texnologiyada və mədəniyyətdə öz sözünü deyən Yaponiyanın bu gün dünyada nə üçün söz sahibi olduğu artıq şübhə doğurmamalıdır. Orta məktəbdə məntiq fənni tədris olunmasa da, bu nə müəllimlər, nə də valideynlər üçün bəhanə olmalıdır. İnternet və texnologiyanın hakim olduğu dünyada təhsildə axsamalar problem yaratmamalıdır. Valideynlər övladlarında kiçik yaşlarından məntiqə əsaslanan oyunlar oynamağa maraq yaratmalı və uyğun yaşda ya fərqi repititor tutaraq, ya da müxtəlif vəsaitlərdən istifadə edərək məntiq testləri ilə məşğul olmağa şərait yaratmalıdırlar. Müxtəlif kitablar oxumaq tənqidi düşüncə və təsəvvür qabiliyyətinin inkişafına güclü təkan verə bilər.
Məntiq sualları və cavabları
Məntiq nəzəri öyrənilə biləcək və “əzbərlənəcək” elm deyil. Məntiqi qavramağın yeganə yolu məntiq test toplularından istifadə edərək işləyə bildiyin qədər məntiq testləri işləməkdir. Günümüzün reallığı ondan ibarətdir ki, internetdə axtarış edərək məntiqə aid kifayət qədər material tapmaq mümkündür. Hətta sosial şəbəkələrdə aktivlik qazanmaq istəyən səhifələrin əksəriyyəti məntiq testlərindən istifadə edir. Təbii ki, keyfiyyətli məntiq testləri işləmək istəyirsinizsə, mütəxəssislərin təsdiqindən keçmiş materiallardan istifadə etməyiniz daha məqsədəuyğun olar. Azərbaycanda məntiq tədris proqramından çıxarılsa da, kifayət qədər kurslar və təhsil mərkəzləri var ki, bu fənni yüksək peşəkarlıqla tədris edir. Həmin kursların nəşr etdiyi və Dövlət İmtahan Mərkəzinin test toplusundan istifadə edərək məntiq sualları işləyə bilərsiniz. Test toplusunun sonunda testlərin cavabları siyahı şəkildə sizə təqdim olunur ki, fərdi olaraq imtahana hazırlaşan tələbələr asanlıqla özlərini sınaya bilərlər. Unutmayın ki, istənilən peşə sahəsində məntiqi analiz qabiliyyəti ən arzu olunan bacarıqlardan biridir.
Onlayn məntiq testləri
Məntiq testlərinə ən böyük həvəs magistratura imtahanına hazırlaşan bakalavr tələbələri tərəfindən göstərilir. İmtahan ayının yaxınlaşması tələbələrə böyük həyəcanla yanaşı möhkəm məsuliyyət hissi də gətirir. İmtahan proqramının böyük hissəsinin məntiq suallarından təşkil olunması prioritet fənnin məhz məntiq olaraq seçilməsinə gətirib çıxarır və hər il tələbələrin ən çox fokuslandığı fənn də məhz o olur. Tələbələr fərdi və ya müxtəlif kursların nəzdində hazırlaşmağa üstünlük verirlər. Təbii olaraq hər hazırlığın həftəlik və aylıq qiymətləndirilməsi vacibdir. Bununla tələbə öyrəndiklərini və öyrənə bilmədiyi cəhətləri kəşf edə bilir. Bəzi kurslar öz tələbələrinə pulsuz şəkildə onlayn sınaq təşkil etsə də, kursun nəzdində təhsil almayan tələbələr həftəlik sınaqlarda iştirak edə bilmək üçün əlavə xərc çəkməlidirlər. Nəqliyyata xərclənən xərci və vaxtı da nəzərə alsaq, tələbələrin aldığı təhsilin keyfiyyəti iri bir sual işarəsinin altında qalır. Belə zamanda tələbənin köməyinə onlayn məntiq testləri çatır. “Oxuyan” imtahan platforması tələbələrə ən yüksək keyfiyyətdə sınaq imtahanı təklif edir (Məntiq testləri | Onlayn sınaq imtahanları – Oxuyan). Bu imtahanlar Dövlət İmtahan Mərkəzinin təqdim etdiyi proqram əsasında hazırlandığı üçün magistratura imtahanında yüksək nəticə göstərə bilməyinizə birbaşa təkan verə bilər. Pulsuz imtahanda iştirak edərək öz biliyinizi sınaya və pulunuza qənaət edə bilərsiniz. Əlavə olaraq onlayn məntiq testləri sizi imtahan həyəcanından xilas edəcək.
Məntiq testləri bizə nə verir?
Məntiq təkcə magistraturaya hazırlaşan tələbələr üçün deyil, yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi müxtəlif peşə sahələrində çalışan şəxslər də məntiqi analiz qabiliyyətinə malik olmalıdırlar. Bu artıq şərt deyil, önəmli faktordur. “bp” şirkəti tələbələri yay təcrübə proqramına qəbul edərkən onlara “Situasiyaya görə mühakimə” və “Qabiliyyət testi” adlanan iki formada məntiqi testlər təqdim edir. Tələbələrin cavabları şirkətin müəyyən etdiyi kriteriyalar əsasında qiymətləndirilərək rəhbərliyə təqdim edilir və tələbələr ixtisasla bağlı müsahibə mərhələsinə dəvət edilir. Neft və qaz sahəsini nümunəsini davam etdirsək, görərik ki, təhlükəli situasiyalar altında işləyən neftçilərə məntiqi təfəkkür daha vacibdir. Bunun üçün də neft şirkətlərinin əksəriyyəti işçiləri qəbul edərkən məntiqi testlər və situasiyaya dayanan suallardan istifadə edərək onların tənqidi düşünmə qabiliyyətini test edirlər. Bütün bunları nəzərə alaraq deyə bilərik ki, məntiqi biliklərin işimizdə professionallaşmaqda önəmli rolu var və gələcəkdə orta məktəb tədris proqramına məntiq fənninin daxil edilməsi Azərbaycan təhsilində böyük inqilabi dəyişikliyə təkan verə bilər.
8,196 total views
